Dil Dışı Göstergeler

a) Belirti: Bir amaç taşımayan ve istem dışı gerçekleşen doğal göstergeler "belirti"dir. Belirtinin bize bir şey ifade etmesi için onu yorumlamayı bilmek gerekir. Örneğin, evimizde otururken avizenin sallanmaya başlaması, bir deprem olduğunun belirtisidir. Romatizma hastası olan birinin kapalı bir havada bacaklarının ağrıması yağmur yağacağının belirtisi olarak yorumlanabilir.



** Belirtilerin insan iradesine dayalı bir amacı yoktur. Belirtilere anlamlan biz yük­leriz. Yüklenen bu anlamlar ya daha önceki yaşantılarımızla ya da bilimsel ger­çeklerle bağlantılıdır.

Belirtide, gösteren ile gösterilen arasında neden-sonuç ilişkisi vardır. Pencere açık­ken perdenin havalanması rüzgârın belirtisidir.





b) Belirtke: İletişim kurmak (bir bilgi aktarmak) amacı içeren göstergelerdir. Belirt­kelerde, gösteren ve gösterilen arasındaki ilişki nedensizdir. Bu ilişki uzlaşımsal olarak sağlanmıştır.



Örneğin "- >" yalnızca bir ok şekli olarak değerlendirilebilir. Ancak bir binanın kori­dorlarında bu işareti gördüğümüzde gitmemiz gereken yönün neresi olduğunu bize ifade edecektir. Bunu ifade etmek için elbette başka bir işaret de tercih edilebilirdi.



Örneğin bir lambanın kısa ve uzun yakılması ile Mors alfa­besi kullanılabilir. Mors alfabesindeki harf ve rakamlar da bir belirtkedir.



c) İkon (Görsel Gösterge): Dil kullanılmadan bilgi ve iletilerin aktarıldığı araçlardır. Gösteren ile gösterilen arasında benzerlik ilişkisi vardır. Yani burada nedensiz bir uzlaşım yoktur.



d) Simge: Uzlaşmaya bağlı olarak soyut ve sayılamayan tek bir gösterilene gön­dermede bulunan görsel biçimdir.



** Simge ile ikon birbirine benzer. Bir görsel biçim hem ikon hem de simge olarak kullanılabilir. Örneğin bir diş resmi ya da fotoğraf ikondur. Ancak bu resim ya da fotoğraf bir diş hekiminin tabelasında kullanıldığında simgeye dönüşür. Bu durumda ikon bir gerçekliktik ve benzerliği, simge bir anlamı ifade etmektedir.



Simgenin ilettiği anlam evrensel ya da toplumsal olabilmektedir. Örneğin dört yap­raklı yonca evrensel olarak şans ve umut simgesine dönüşmüştür. Bayraklar bir milletin simgesidir. Ancak evrensel de olsa toplumsal da olsa simge, sayılamayan ve soyut bir gerçeklikle örtüşmektedir.



Örnek Soru:

Uçurtmanın özgürlüğü, kalp resminin aşkı, kum saatinin zamanı ifade etmesi bir .....................göstergedir. İletişimde bunu.......................olarak tanımlayabiliriz.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangileri sırasıyla getirilmeli­dir?

A) dil ötesi - ikon

B) dil dışı - simge

C) göndergesel - kod

D) dil ötesi - belirti

E) dil dışı - belirtke

Cevap: B

Alıntı :

http://www.edebiyatogretmeni.gen.tr/9-sinif/dil-disi-gostergeler.html